Romeinse lengtematen

Toelichting

Voordat het metrieke stelsel werd ingevoerd, werden omrekeningen van lengtematen gedaan met breuken. Toen ik zag dat de Romeinse lengtemaat leuga 2,22 km lang is, dacht ik: Dat is ongeveer 20 gedeeld door 9. Zou het ook mogelijk zijn om een overzicht van de Romeinse lengtematen te maken met de lengte uitgedrukt in breuken in plaats van decimalen?

Moeilijk was het niet om het overzicht te maken, alle Romeinse lengtematen hebben een vaste verhouding tot de Romeinse voet. Zo kwam ik tot een verhouding van de voet tot de meter van 8 staand tot 27, oftewel 27 Romeinse voet is gelijk aan 8 meter. Een Romeinse voet is dan 8/27 meter lang. In decimalen uitgedrukt is de voet dan 0,2962963 m.

Verrassend was ook dat de andere Romeinse lengte-eenheden met relatief eenvoudige breuken omgerekend kunnen worden in de meter.

Uitgedrukt in Romeinse maten is de meter gelijk aan 3 voet en 6 digitus.

Maar hoe zit het eigenlijk met de nauwkeurigheid? Is de omrekening met breuken wel precies genoeg? Daarvoor moeten we eerst weten hoe lang de Romeinse voet precies is. Op de website Vormetrische Längeneinheiten van Rolf C. A. Rottländer vond ik dat de Romeinse voet op basis van onderzoek in musea statistisch een lengte van 296,13 mm zou moeten hebben en dat antieke/voormetrische lengte-eenheden een nauwkeurigheid hebben van beter dan 0,2%.¹

De afwijking van 8/27 (0,2962963) tot 0,29613 is (0,2962963 – 0,29613) / 0,29613 = 0,0561565%.

Het gelijkstellen van de Romeinse voet met 8/27 meter is dus zeker aanvaardbaar.

De meter is oorspronkelijk in 1795 gedefinieerd als 1/10.000.000e deel van de helft van de lengte van een meridiaan. Ervan uitgaande dat de aarde een perfecte bol is, gaan er precies 40.000.000 meter in de omtrek van de aarde.

En als er 27 voeten in 8 meter gaan, dan is de omtrek van de aarde 135.000.000 Romeinse voet. Het lijkt wel alsof de Romeinse voet, net als de meter, is afgeleid van de omtrek van de aarde.

Bouwe Brouwer