Dyt synt dye xii gulden vrydaghen dye clement dye paus heeft gevonden ynder apostolen boken ende onse lyeve here1 seide sunte peter toe alle dye ghene dye dese vridagen vasten toe water ende to brode toe vesper tijt een jaer lanck soe sal hie seker syn dat hi ghedaen hadde alsoe voel misdaet dat ter hellen ware ghewist hi solde vermits deser vasten dye pine der hellen ende dat veghevuer quyt sijn ende eer syn siele ende lichaem sceidet soe sal hi verlichtet syn ende sal syne bichte spreken ende die heiligen sullen syne zielen voeren yn dat paradijs.
Dit zijn de twaalf gouden vrijdagen die paus Clemens heeft gevonden in de boeken van de apostelen en die Onze-Lieve-Heer toezegde aan de heilige Petrus. Iedereen die deze vrijdagen vast op water en brood, tot de vespertijd een jaar lang, zal er zeker van zijn dat hoeveel misdaad hij ook gedaan zou hebben, die ter helle zou zijn gewist. Hij zou omwille van deze vasten de pijn van de hel en het vagevuur kwijt zijn en voordat zijn ziel en lichaam zich scheiden, zal hij dan verlicht zijn, en zal zijn biecht spreken, en de heiligen zullen zijn ziel voeren in het paradijs.
Voertmeer dye ierste vridach is des lateren vridages yndie vasten.
Verder: de eerste vrijdag is de tweede vrijdag is de vastentijd.
Dye ander is voer onser vrouwen yndie vaste.
De tweede is voor de Aankondiging van de Heer (Maria Boodschap) [25 maart] in de vastentijd.
Dye derde is die guede off stille vridach.
De derde is Goede of Stille Vrijdag.
Dye vierde is voer ons heren hemelvartsdach.
De vierde is voor de hemelvaart van de Heer (Hemelvaartsdag).
Dye vijfte is yn dye weke voer pinxteren.
De vijfde is in de week voor Pinksteren.
Dye sexte is ynder pinxter weke.
De zesde is in de week van Pinksteren.
Dye sevende is voer sunte iohannes baptista.
De zevende is voor de geboorte van de heilige Johannes de Doper [24 juni].
Dye achtende is nae sunte peter ende sunte pauwels dage apostolorum.
De achtste is na de heilige apostelen Petrus en Paulus [29 juni].
Dye negende is voer onser vrouwen assumptionis.
De negende is voor Maria-Tenhemelopneming [15 augustus].
Dye tyende vridach is yn dye quater temper voer sunte michiel.
De tiende vrijdag is in de quatertemper voor de heilige Michael [29 september].
Dye elfte is yn dye advent dye ierste vridach.
De elfde is de eerste vrijdag in de advent.
Dye twalefte vridach is ynder advent ynder quater temper voer kerstijt.
De twaalfde vrijdag is in de advent, in de quatertemper voor de kersttijd.
Item. Dyt syn dye exempelen.
Item. Dit zijn de voorbeelden.
Als opten vridach versloech cayn abel synen broder.
Zoals: Op vrijdag vermoorde Kain zijn broer Abel.2
Opten vridach quamen dye kinder van israhel ynt lant van beloeften dat lant van over see.
Op vrijdag kwamen de kinderen van Israël in het beloofde land van overzee.
Opten vridach sterf moyses dye prophete opten berch araon.
Op vrijdag stierf de profeet Mozes op de berg Aäron.3
Opten vridach versloch david godlias den resen.
Op vrijdag versloeg David de reus Goliat.4
Opten vridach sterf david dye prophete.
Op vrijdag stierf de profeet David.
Opten vridach onthovede helias die prophete dusent hondert ende xliiii valsche propheten.
Op vrijdag onthoofde de profeet Elia 1.144 valse profeten.5
Opten vridach wort sunte iohannes6 baptista geboren.
Op vrijdag werd de heilige Johannes de Doper geboren.7
Opten vridach wort hi onthovedet.
Op vrijdag werd hij onthoofd.8
Opten vridach9 versloech herodes hondert dusent ende xliiii dusent kyndere10.
Op vrijdag vermoorde Herodes 144.000 kinderen.11
Opten vridach wart sunte steven gesteent.
Op vrijdag werd de heilige Stefanus gestenigd.12
Opten vridach boetscapte gabriel onsen heren.
Op vrijdag kondigde Gabriël onze Heer aan.13
Opten vridach was ihesus cristus onse heer ghecruust.
Op vrijdag werd Jezus Christus, onze Heer, gekruisigd.14
Opten vridach sceide onse lieve vrouwe van eertricke.
Op vrijdag scheidde Onze-Lieve-Vrouwe van het aardse rijk.
Opten vridach wort sunte peter ghecruust ende sunte pauwel onthoeft.
Op vrijdag werd de heilige Petrus gekruisigd en de heilige Paulus onthoofd.
By desen reden is die mensche schuldich to vasten ende elc mensche is meer hem to wachten op dese voerseide dage dan op ander daghen.
Om deze reden is de mens schuldig om te vasten en elk mens moet zich meer in acht nemen op deze voorzegde dagen dan op andere dagen.
Onse lieve here die seide tot eenen devoten personen: Soe wie ynnichlike ende devoetlike misse hoert den sal ic oversenden yn sinen wttersten also menich edel persoen mynre heiligen tot sinen troest ende bescermynge ende om sine ziele wt te leiden myt eren hoe menige misse hi gehort heft yn sinen leven.
Onze-Lieve-Heer zei tot een devoot persoon: “Wie innig en devoot missen hoort die zal ik in zijn laatste uur evenveel edele personen uit mijn heiligen sturen, tot zijn troost en bescherming en om zijn ziel met eer uit te leiden, als hoeveel missen hij gehoord heeft in zijn leven.”
Brontekst: Codex Parisiensis (P), f. 260v-261r.
Transcriptie, vertaling en bewerking: Bouwe Brouwer
1P: he
2Vgl. Genesis 4. Was de moord op vrijdag?
3Vgl. Deuteronomium 34. Stierf Mozes wel op de berg? Heette de berg niet Nebo? Stief Mozes op vrijdag? Vgl. Exodus 6, 20: Aäron was de naam van de broer van Mozes, niet de naam van een berg.
4Vgl. 1 Samuel 17. Goliat was de kampvechter van de Filistijnen. David wierp zich op om als kampvechter namens de Israëlieten tegen Goliat te vechten. David velde Goliat door met een slinger een steen tegen Goliats voorhoofd te slingeren en hem vervolgens met zijn eigen zwaard te onthoofden. David nam het hoofd van Goliat als trofee mee. Was dit op vrijdag?
5Vgl. 1 Koningen 18. Waren er niet 450 profeten van Baäl die Elia liet afslachten? Waren de onthoofdingen op vrijdag?
6P: iohef
7Vgl. Lucas 1. 7. Werd Johannes op vrijdag geboren?
8Vgl. Marcus 6, 14-29; Matteüs 14, 1-12. Was de onthoofding op vrijdag?
9Hierna volgt in P de doorgehaalde tekst “wart sunte steven”. Deze doorgehaalde tekst hoort bij het volgende voorbeeld.
10P: hondert dusent ende xliiii k dusent kyndere: Onduidelijk waarom er nog een letter “k” tussen staat. Wilde misschien de schrijver al aan het woord “kyndere” beginnen?
11Vgl. Matteüs 2, 16. Waren dit 144.000 kinderen? Was de moordpartij op vrijdag?
12Vgl. Handelingen 7, 59. Was de steniging op vrijdag?
13Vgl. Lucas 1, 26-38. Was de aankondiging op vrijdag?
14Vgl. Marcus 15, 42: “Het was al avond geworden en het was Voorbereiding, dat wil zeggen de dag voor de sabbat.” Blijkbaar was de kruisiging wel op vrijdag.