Oudfries eedsformulier

De Fiaeth volgens het Handschrift Mone

1. [Alsa helpe thi god and syn]¹ helge modir sente Marie

   Dan helpen jou God en zijn heilige moeder Maria;

2. Alsa helpe thi god and sente Michael and alle godis anglar

   Dan helpen jou God en de heilige Michael en alle engelen van God;

3. Alsa helpe thi god and sente [Jo]hannes² Baptista godis depere and alle patriarcha. and alle godis propheta.

   Dan helpen jou God en de heilige Johannes Baptista, de doper van God, en alle patriarchen en alle profeten van God.

4. Alsa helpe t[hi]³ god and sente Pedir, and sent[e]⁴ Johannes, and alle tha tvelf [a]postela⁵, and tha fiowir ewan[ge]lista⁶, thet iha⁷ thi alsa wise t[o]re⁸ ferre hond uses drochtens [to domesdey, sa thu thinne eth elle riuchte suere and nawit menis.]⁹

   Dan helpen jou God en de heilige Petrus, en de heilige Johannes, en alle twaalf apostelen, en de vier evangelisten, dat zij jou dan wijzen naar de rechterhand van onze Heer op de dag van het oordeel, als jij je eed oprecht zweert en niet gemeen.

5. Alsa helpe thi god and sente Stephin thi forma¹⁰ martir, and alle godis marti[l]ar¹¹.

   Dan helpen jou God en de heilige Stefanus, de eerste martelaar, en alle martelaren van God;

6. Alsa helpe thi god and thi triowa sente Nycolaus. and alle godis biscopar.

   Dan helpen jou God en de trouwe heilige Nicolaas en alle bisschoppen van God;

7. Alsa helpe thi god, and sente Katerina and alle godis megetha, and alle sine helga, ther send [a]¹² himelrike¹³, thet thu thine eth elle riuchte suere, and nawit menis. Thet thi god alsa¹⁴ hold, and olsa helpande se.

   Dan helpen jou God en de heilige Catharina en alle maagden van God, en al zijn heiligen, die in de hemel zijn, dat jij je eed oprecht zweert en niet gemeen. Dat God jou genegen en behulpzaam mag zijn.

Brontekst: Handschrift Mone, Germanisches Nationalmuseum, Hs. 42587.
Transcriptie: Franz Josef Mone, ʽAltfriesische Eidesformelʼ, Anzeiger für Kunde des deutschen Mittelalters 1834, p. 145-146.
Vertaling, bewerking en commentaar: Bouwe Brouwer

Commentaar:
Franz Josef Mone (1796-1871) publiceerde dit eedsformulier in 1834 in het tijdschrift Anzeiger für Kunde des deutschen Mittelalters.¹⁵ De tekst bevat het eerste deel van de Fiaeth. Volgens de toelichting vond Mone het eedsformulier op een klein blaadje perkament dat in een boek was geplakt. Het blaadje is tegenwoordig onderdeel van de collectie van het Germanisches Nationalmuseum in Neurenberg. Via de Handschriftencensus, een inventarisatie van de overgeleverde manuscripten van Duitstalige teksten uit de middeleeuwen, is meer informatie over het manuscript te vinden en zijn (onduidelijke) scans van beide bladzijden te bekijken.¹⁶ Het blaadje heeft een formaat van 14 bij 11 cm en heeft op de voorzijde twaalf regels en op de achterzijde 13 regels¹⁷. De letters zijn volgens Mone in sterke Fraktur van de 14e eeuw. Het blaadje is afgesneden waardoor er regels en letters zijn weggevallen. De ontbrekende regels en letters heb ik aangevuld vanuit de Fiaeth uit het Tweede Emsiger Handschrift (E2). Mone heeft zelf ook geprobeerd om de tekst aan te vullen, maar had blijkbaar niet de beschikking over de tekst van de Fiaeth uit het Tweede Emsiger Handschrift. De tekst op het blaadje is ingedeeld door rode paragraaftekens. Mone heeft op basis hiervan de tekst opgedeeld in zeven genummerde paragrafen. Op het blaadje staat ook tweemaal een onbekend teken. Het betreft een i met een fijne dwarsstreep, zoals dat volgens Mone in Latijnse geschriften als afkortingsteken voor “est” wordt gebruikt. Deze betekenis past echter niet in de tekst. Omdat de eed geschreven is in zo een klein formaat, meende Mone dat dit fragment niet tot een wetboek behoort, maar dat het in een gebedenboek was geschreven.